دنيايي را تصور كنيد كه بسياري از بيماري‌ها و مشكلات روحي، رواني و جسمي در آن وجود ندارد. انسان‌هايي كه در برابر ويروس‌ها، باكتري‌ها، سرطان و حملات قلبي مقاوم هستند و لازم نيست ميليون‌ها دلار را صرف ساخت و طراحي دارو‌هاي خاص و گران‌قيمت كنند. اين دنيايي است كه كارشناسان ويرايش ژني به آن باور دارند و انتظار دارند كه تا چند سال آينده به آن دست بيابند.
دراين‌بين پرسش مهم اين است كه آيا تغييرات عمده ژني در انسان‌ها اخلاقي است؟ آيا دانش ما به حدي رسيده كه بتوان ژن‌درماني عميق را امن و سالم دانست؟ آيا آينده بيماران يا مورد‌هايي كه دچار تغيير ژني شده‌اند، روشن است؟ با برترين‌ها همراه باشيد تا پاسخ اين پرسش‌ها را موردبررسي قرار دهيم.
ويرايش ژن چيست؟
اصلاح يا ويرايش ژن يك فناوري خاص و جديد است كه در دنياي پزشكي با نام كريسپر (CRISPR) شناخته مي‌شود. كريسپر يك روش جابجايي، برش و تنظيم ژن است كه مي‌تواند براي درمان بيماري‌ها، افزايش طول عمر و اصلاح ژني نوزادان مورد استفاده قرار بگيرد.
كريسپر كه مخفف «تناوب‌هاي كوتاه پاليندروم فاصله‌دار منظم خوشه‌اي» است، به دانشمندان اجازه مي‌دهد كه دي‌ان‌اي هر ژنوم را ويرايش كنند و خصوصيات يك ارگانيسم را به‌طوركلي تغيير دهند.
اين فناوري خاص و كم و بيش پيچيده، اولين بار در سال ۱۹۸۷ و توسط يك گروه تحقيقاتي ژاپني معرفي و اجرا شد. هرچند تكميل اين فرايند پزشكي تا سال ۱۹۹۳ طول كشيد و از آن سال بود كه مفهوم كلي ويرايش ژني مورد توجه پزشكان و سياست‌مداران قرار گرفت.
كريسپر چه فوايدي دارد؟
شايد در نگاه اول، كريسپر مثل ديگر پيشرفت‌هاي پزشكي به نظر برسد، اما اين فناوري جديد را مي‌توان يك انقلاب مهم در زمينه ويرايش ژن‌ها و آينده سلامت انسان دانست.
با اين فناوري مي‌شود انواع گياهان، حيوانات و ديگر مواد غذايي مورد نظر انسان را مهندسي كرد. براي مثال مي‌توان گوسفنداني را توليد كرد كه تا چندين برابر گوشت توليد كنند يا ميوه‌هايي را طراحي كرد كه در برابر آفت‌ها مقاوم باشند.
علاوه بر اين درمان بسياري از بيماري‌هاي انساني از جمله سرطان، در آينده‌اي نزديك با اين تكنيك ممكن مي‌شود. موضوعي كه كريسپر يا هرگونه روش نوين‌تر ويرايش ژني را به پر اهميت‌ترين بحث دنياي پزشكي تبديل مي‌كند.
اين موضوع را در نظر داشته باشيد كه ويرايش ژن‌ها نه تنها به درمان بيماري‌ها مرتبط است بلكه در پيشگيري از بسياري از بيماري‌ها و مشكلات جسماني نيز مؤثر است. كودكاني را در نظر بگيريد كه از آغاز تولد در برابر بسياري از بيماري‌ها از جمله ايدز، مقاوم مي‌شوند و طول عمر بيشتري را تجربه خواهند كرد.
نمونه موفق ويرايش ژن در كودكان
شايد مشهورترين نمونه ويرايش ژن در كودكان را بتوان «لولو» و «نانا»، دو نوزاد دوقلوي چيني دانست كه توسط دانشمندان اين كشور مورد ويرايش و تغيير ژن قرارگرفته‌اند. دانشمندان و پزشكان اين دو نوزاد، با تغييرات ژني خاص، آن‌ها را در برابر بيماري ايدز و ويروس اچ‌آي‌وي مقاوم كرده‌اند.
البته به نظر مي‌رسد كه در اين پروسه، ژن موسوم به CCR۵ نيز از بدن اين نوزادان حذف شده است. حذف اين ژن در تئوري منجر به بهبود حافظه اشخاص خواهد. بسياري از اعضاي منسا و دانشمندان مشهور، از ژن CCR۵ در بدن خود بهره نمي‌برند.
چه بيماري‌هايي را مي‌توان با ويرايش ژني درمان كرد؟
يكي از مهم‌ترين مسائلي كه در موضوع ويرايش ژن بايد به آن توجه كرد، ميزان موفقيت اين روش در افزايش عمر انسان است. هرچند اين فناوري فعلاً در مراحل اوليه قرار دارد، اما مي‌توان انتظار داشت كه با استفاده از آن، بسياري از بيماري‌هاي سخت درمان شوند و حتي بتوان از آن‌ها پيشگيري كرد.
حملات قلبي، ارتباطي مستقيم با ژن انسان، چاقي و شرايط خوني بيمار دارد. انتظار مي‌رود در آينده‌اي نزديك بتوان ژن‌هاي تأثيرگذار در اين شرايط را بهبود داد يا حذف كرد. بدون شك با كاهش وزن دائمي بيمار، شانس حملات قلبي نيز تا حدود زيادي كاهش پيدا مي‌كند.
سرطان‌ها نيز از جمله بيماري‌هاي هستند كه مي‌توان به آينده درماني آن‌ها توسط ويرايش ژن‌ها و ژن‌درماني، خوش‌بين بود. امروزه نيز راهكار‌هايي براي درمان سرطان خون با اين تكنيك ويرايشي ارائه شده كه تا حدود زيادي موفق بوده است.
مقاوم‌سازي بدن در برابر بيماري‌هاي خاص مانند اچ‌آي‌وي، هپاتيت، اچ‌پي‌وي و ديگر ويروس‌هاي لاعلاج نيز از جمله مواردي است كه مي‌توان به‌راحتي در آينده اين تكنيك پيش‌بيني كرد. نمونه پيشگيري از اچ‌آي‌وي كاملاً عملي شده است و بدون شك در قرن آينده شاهد حذف اين بيماري از بدن انسان خواهيم بود.
آينده نامشخص بيماران
يكي از موارد بسيار مهمي كه باعث شده بسياري از كارشناسان با اجراي ويرايش ژني در انسان‌ها مخالف باشند، عدم شناخت لازم از آينده بيماران درمان شده با اين تكنيك‌ها است. در واقع درست مثل هر روش درماني جديد، مشخص نيست كه در بلندمدت، ويرايش ژن‌ها چه تأثيري بر بدن انسان خواهد گذاشت.
آيا دو كودكي كه براي پيشگيري از ايدز، مورد درمان قرار گرفته‌اند در برابر اچ‌آي‌وي مقاوم خواهند بود؟ آيا اين تغيير ژني مشكلاتي ديگر و ناشناخته را در بدن آن‌ها به وجود نخواهد آورد؟ موضوعي كه مشخص است، اين است كه سطح علمي ما در برابر شناخت تمامي ژن‌هاي انساني، بسيار پايين است و نمي‌توان به‌هيچ‌وجه انتظار داشت كه با دانش فعلي بتوانيم آينده تمامي بيماران را پيش‌بيني كنيم.
درست مثل عمل‌هاي زيبايي، جراحي‌هاي ليزري و بسياري ديگر از تكنيك‌هاي نوين جراحي، آينده ويرايش ژن نيز تنها با زمان مشخص خواهد شد و نمي‌توان هيچ‌گونه پيش‌بيني روشني از مسير پيش رو در اختيار بيماران قرار داد.
استفاده نادرست از اين فناوري
يكي ديگر از مواردي كه باعث شده مخالفت‌هاي زيادي با فناوري‌هاي ويرايش و دست‌كاري ژن انجام شود، استفاده نادرست از اين فناوري است. درست مثل ديگر انواع دانش انسان كه در بلندمدت به سلاح‌هاي جنگي و راهي براي حمله به ديگر انسان‌ها تبديل شد، ويرايش ژن نيز مي‌تواند به راهكاري قدرتمند و عجيب براي نابودي انسان تبديل شود.
ساخت سلاح‌هاي انساني يا ويروسي، يكي از موضوعاتي است كه مي‌توان در آينده ويرايش ژني پيش‌بيني كرد. سياست‌مداران درصورتي‌كه بتوانند به يك دسته از سربازان قدرتمندتر، سريع‌تر و مطيع‌تر دست پيدا كنند، تمامي تلاش خود را براي رسيدن به اين فناوري به‌كار خواهند برد.
حالا دنيايي را تصور كنيد كه در آن، انسان‌ها پيش از تولد و پيش از اينكه قدرت انتخاب داشته باشند، براي شرايطي خاص از زندگي آينده، انتخاب مي‌شوند و درواقع به ربات‌هايي انسان‌نما تبديل خواهند شد كه ژن‌هايي هماهنگ با شرايط مدنظر سياست‌مداران را در اختيار دارند.
علاوه بر اين، كاشت ارگان‌هاي بدن نيز ممكن است به بازار سياهي جديد براي ژن درماني تبديل شود و حتي انسان‌هايي در اين مراحل، قرباني شوند. با استفاده از فناوري‌هايي ويرايش ژن مي‌توان قلب‌هايي مقاوم‌تر و كليه‌هايي سالم‌تر توليد كرد. بدون شك بيماراني كه از شرايط مالي لازم برخوردار باشند، تمامي تلاش خود را خواهند كرد تا به ارگان‌هايي هماهنگ با اعضاي بيمار بدن خود، دست بيابند.
هرچند در اين بين بسياري از اشخاص ممكن است به‌عنوان ميزبان تغييرات ژني، مورد جناياتي هولناك قرار بگيرند. پرسش اين است كه آيا جامعه علمي، فرهنگي و سياسي ما، آمادگي اين تغييرات بزرگ را دارد؟ در دنيايي كه روزانه شاهد انواع جنگ و قتل‌عام هستيم، چه آينده‌اي را مي‌توان براي ژن درماني و ويرايش ژني، انتظار داشت؟
نياز به قانون‌گذاري
با تمامي موارد اشاره شده در اين مطلب، شايد مهم‌ترين مسئله‌اي كه بايد به آن توجه كرد، نياز به قانون‌گذاري بين‌المللي در زمينه ويرايش ژن‌ها باشد. هرچند فرهنگ‌ها و اديان مختلف ممكن است در اين زمينه خاص نظراتي متفاوت داشته باشند، اما به نظر مي‌رسد كه تمامي كارشناسان با اعمال قانون بر اين فناوري موافق هستند.
بعد از تغييرات ژني اعمال شده در دو كودك چيني، بسياري از پزشكان از سراسر جهان، اعتراض خود را به اعمال اين روش‌هاي تهاجمي بر كودكان اعلام كردند و حتي اين عمل مورد مخالفت مراجع ديني اسلامي نيز قرار گرفته است. دولت چين نيز گروهي را براي تحقيق از اين دانشمندان اختصاص داده است، اما عملاً با نبود قانوني مشخص، نمي‌توان هيچ فردي را محكوم كرد.
تغييرات ژني و اصلاحات ژن‌ها بايد در مراحل اوليه شامل مواد غذايي باشد و حتي اين تغييرات در حيوانات نيز بايد به تأييد مراجع بين‌المللي حمايت از حيوانات برسد. سال‌ها زمان لازم است كه تأثيرات مواد غذايي اصلاح‌شده را در بدن انسان بتوان پيش‌بيني كرد و از اين رو مي‌توان انتظار داشت كه محبوبيت اين مواد غذايي، مانند مواد غذايي تراريخته، كاهش پيدا كند.
از سوي ديگر با حملاتي كه به تيم چيني ويرايش كننده ژن در كودكان وارد شد، انتظار مي‌رود كه حداقل در ظاهر، شاهد اين‌گونه عمليات‌هاي پزشكي خاص نباشيم. هرچند كارشناسان باور دارند كه تيم‌هاي پزشكي خصوصي در سطح جهان، دور از چشم رسانه‌ها، آزمايش‌هايي تهاجمي‌تر را نيز انجام داده‌اند.
منبع:
https://www.bartarinha.ir/fa/news/924344/ويرايش-ژن-چيست-و-چه-خطراتي-دارد
امنيت تلفن ويپ
دو گوشي آيفون ۱۱ پرو و پرو مكس معرفي شدند
نصب و فعالسازي WHATSAPP روي اندرويد
امنيت تلفن ويپ
طراحي پرچمدار گلكسي S11 فاش شد/عكس
چگونه اپل واچ خود را بروز كنيد؟